NHỮNG CÂU HỎI THƯỜNG GẶP – HỌC TIẾN SĨ TẠI PHÁP NGHIÊN CỨU SINH

Ở Pháp, chương trình Tiến sĩ thường kéo dài từ 3 đến 6 năm tuỳ vào chuyên ngành của bạn, mặc dù không có giới hạn thời gian pháp lý. Đối với khoa học chính xác (toán học, vật lí, hoá học, sinh học, kĩ sư v.v.), luận án thường hoàn thành trong 3 năm và có thể kéo dài đến 4 năm. Đối với khoa học xã hội và nhân văn (luật, quản lý, xã hội học, lịch sử, v.v.), thời gian thường lên đến 4, 5 năm.

Trong 3 năm đầu, việc đăng ký ghi danh đầu năm học được thực hiện tự động. Sau năm thứ 3 nếu tiếp tục làm luận án, mỗi năm sinh viên phải trình thủ tục đảm bảo với trường Tiến sĩ rằng mình có thể hoàn thành luận án trong khung thời gian gia hạn thêm để được chấp nhận đăng ký tiếp.

Ecole doctorale là gì ?

Thuộc một trường Đại học tổng hợp hay một Grande Ecole, các écoles doctorales (trường đào tạo Tiến sĩ) là các trường chuyên giám sát và đào tạo ra các Tiến sĩ. Các trường theo sát các nghiên cứu sinh tại phòng nghiên cứu dưới thẩm quyền của một giáo viên hướng dẫn (directeur de thèse). Các trường cũng quản lý việc ghi danh và gia hạn năm học của các nghiên cứu sinh ở trường đón tiếp của họ.

Collège doctoral là gì ?

Một collège doctoral (hội đồng trường Tiến sĩ) tập hợp tất cả các trường đào tạo Tiến sĩ của một Đại học tổng hợp. Hội đồng này quyết định chính sách chung liên quan đến việc tổ chức đào tạo Tiến sĩ trong cả trường.

Chương trình Tiến sĩ có tích luỹ ECTS ?

Trừ một vài trường hợp ngoại lệ, các ĐH tổng hợp ở Pháp không tích lũy ECTS cho sinh viên trong chương trình Tiến sĩ. Chương trình này thường không được coi như một khóa học mà có vai trò như chương trình nghiên cứu.

Sinh viên sẽ được cấp bằng gì sau chương trình cotutelle (Chương trình đồng hướng dẫn Tiến sĩ) ?

Nghiên cứu sinh sẽ được nhận 2 văn bằng từ 2 trường mà sinh viên đã ghi danh. Tuy nhiên mỗi bằng phải ghi rõ rằng nghiên cứu sinh đã hoàn thành chương trình Tiến sĩ ở cả 2 trường. Trường hợp hiếm gặp nhưng có khả năng xảy ra là sinh viên được cấp một tấm bằng kép, với xếp hạng và logo của cả 2 trường.

Contrat doctoral là gì?

Một contrat doctoral (hợp đồng Tiến sĩ) là một hợp đồng lao động chuyên biệt dành cho các nghiên cứu sinh bậc Tiến sĩ. Thời gian kéo dài 3 năm, chỉ được phép gia hạn thêm tối đa 2 lần và mỗi lần gia hạn thêm một năm. Mức lương của Tiến sĩ vào khoảng 1 350 đến 1 400 euro mỗi tháng theo năm 2017. Mức lương này có thể lên cao hơn trong trường hợp có các hoạt động bổ sung.

Phải có hợp đồng lao động hoặc hợp đồng Tiến sĩ để được dự tuyển vào bậc Tiến sĩ ?

Sinh viên không bắt buộc phải có hợp đồng Tiến sĩ mới được dự tuyển bậc Tiến sĩ. Chỉ có một vài cơ quan không tuyển sinh các Tiến sĩ không được hỗ trợ tài chính. Tuy nhiên, sẽ có lợi hơn nếu có hợp đồng. Như mọi hợp đồng lao động khác, hợp đồng Tiến sĩ giúp bạn hưởng trợ cấp thất nghiệp khi hết hạn và đóng góp vào tiền lương hưu của bạn nếu bạn có quốc tịch thuộc châu Âu. Hợp đồng Tiến sĩ thường phổ biến trong lĩnh vực khoa học chính xác, và có rất ít trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn.

Sinh viên có thể dự tuyển bậc Tiến sĩ với học bổng không ?

Câu trả lời thường là có. Một số cơ quan nghiên cứu cũng không tuyển sinh các ứng viên được học bổng bậc Tiến sĩ. Nói chung, số tiền được hỗ trợ từ học bổng phải đảm bảo đủ cho nghiên cứu sinh có thể sinh hoạt và học tập trong điều kiện tốt. Những nghiên cứu sinh có học bổng cũng phải đăng ký bảo hiểm sức khoẻ và bảo hiểm trách nhiệm dân sự.

Mỗi trường đào tạo Tiến sĩ đặt ra một mức hỗ trợ tài chính tối thiểu sinh viên cần có để được ghi danh. Mức này thường vào khoảng từ 1000 đến 1400 euro mỗi tháng. Nếu học bổng của bạn ở dưới mức đó, phòng nghiên cứu của bạn phải đảm bảo hỗ trợ bổ sung để bằng được mức tiền tối thiểu mà trường đào tạo Tiến sĩ yêu cầu.

Nếu sinh viên học bậc Tiến sĩ trong các cơ quan nghiên cứu như CNRS, CEA hay Inra thì có phải ghi danh vào Đại học không ?

Câu trả lời là có, vì các cơ quan nghiên cứu không được uỷ quyền cấp bằng. Vậy nên sinh viên phải ghi danh vào Đại học tổng hợp đối tác của cơ quan nghiên cứu để được cấp bằng Nhà nước.

Séjour doctoral hay doctorat « sandwich » là gì?

Một séjour doctoral (trao đổi Tiến sĩ) hay còn gọi là « sandwich » là một khoá trao đổi ở một trường khác với trường bạn đã ghi danh. Ví dụ như bạn đang học bậc Tiến sĩ ở trường Đại học Yale và tham gia chương trình trao đổi 6 tháng ở trường Đại học Reims.

Có 2 loại chương trình trao đổi được gọi là « sandwich ». Trong trường hợp chương trình Tiến sĩ bằng kép, bạn vừa phải ghi danh ở một trường Đại học tại quê hương mình, vừa ghi danh ở Đại học tại Pháp. Trong trường hợp chỉ trao đổi Tiến sĩ bình thường, thường bạn sẽ không cần ghi danh vào trường Đại học, tuy nhiên bạn vẫn nên thông báo cho trường Đào tạo Tiến sĩ về chuyến trao đổi này.

Điểm khác biệt giữa chương trình Tiến sĩ (PhD) và DBA ?

Một số trường, chủ yếu là các trường Thương mại, thường có các chương trình DBA (Doctorate in Business Administration – Tiến sĩ quản trị kinh doanh). Các chương trình DBA này nằm ngoài cấu trúc đào tạo và không được Nhà nước Pháp cấp bằng.

Chương trình DBA xen kẽ các tiết học, bài giảng với việc ứng dụng thực hành nghiên cứu. Mục đích của chương trình DBA là giúp sinh viên áp dụng kiến thức lý thuyết đã học để nâng cao kỹ năng chuyên môn của mình. Năm đầu sẽ dành toàn bộ cho việc đào tạo và nghiên cứu các tài liệu lý thuyết khoa học liên quan đến đề tài nghiên cứu của sinh viên. Các năm học sau sẽ dành cho việc viết luận án và thực hành. Một số trường Thương mại có các chương trình DBA nhưng giả cấp bằng PhD.

Để được cấp bằng Tiến sĩ công nhận bởi Nhà nước Pháp, sinh viên bắt buộc phải ghi danh vào trường đào tạo Tiến sĩ và có những nghiên cứu đóng góp đáng kể.